Gisteravond naar een debat in de Rode Hoed geweest alwaar een nieuw boek met verzamelde columns uit Het Parool van Bart Tromp werd gepresenteerd. Er waren vele sociaaldemocratische vnl. vergrijsde PvdA prominenten aanwezig, in het forum zaten behalve Bart Tromp zelf Ad Melkert, Hans van Mierlo en de burgemeester van Amsterdam, Job Cohen, die er echter niet zat als burgemeester van Amsterdam maar als voorzitter of zo van de Wiardi Beckman stichting. In de zaal de jonge Thomas van den Duunk, Bram Peper, Arie van der Zwan, Thomas Cool, Bouwe Olij, Saar Boerlage, etc. De columnisten Theodoor Holman en Kees Tamboer hielden een praatje en de hoofdredacteur van Het Parool hield ook ene toespraak. Voor de pauze ging het over oorlogvoeren en de oorlog in Irak, waar alle aanwezigen tegen waren. Ze dachten verder dat Kerry de verkiezingen zou winnen, met name Ad Melkert. Van Mierlo hield een heel betoog over de moraal in het oorlogvoeren, waar volgens hem niemand in Nederland het over had. Hij noemde voorwaarden voor zo’n moreel rechtvaardige oorlog en de aanval op Irak voldeed volgens hem aan geen van die voorwaarden. Je mag het doen als je aangevallen wordt, als ene vriend van jou aangevallen wordt en als de mensenrechten geschonden worden maar dan alleen, als dit gebeurt onder de vlag van de VN. Een andere situatie is, dat je een preventieve oorlog voert, alleen als je zeker weet, dat de ander je zal gaan aanvallen en dat oorlog de enige manier is om het probleem op te lossen. Overigens had hij veel kritiek op het optreden van Europa, met name Frankrijk. Ze hadden dit discussie-item goed voorbereid, want wisten verschillende historische details uit het recente verleden te noemen, maar uit de discussie kwam verder niet veel behartenswaardigs van de forumleden. Na de pauze ging het over democratie in Nederland. Van Mierlo bracht naar voren, dat de markt in ons dagelijks leven evenals het commercieel denken allesbepalend aan het worden is. Daardoor wordt de ruimte voor de politieke democratie, het publieke domein, dat gelijk staat aan het ordenen van de samenleving, kleiner. Alles wordt bepaald door de markt en commercieel denken en niet meer door collectieve beslissingen van de gemeenschap die op basis daarvan regels opstellen. Regels die wel het dagelijks leven steeds meer doordringen maar met het doel, alleen maar de markt te reguleren (?) Het tweede item dat hij noemde is de alles doordringende rol van de media, die niet alleen registreren maar ook interveniëren. Later in de discussie werd opgemerkt dat ook de Nederlandse media uitgaan van het Angel- Saksische model, waarbij er een tweepartijenstelsel is, en waarbij de twee kampen onverzoenlijk tegenover elkaar staan en de ene of de ander regeert. In Nederland hebben we ene ander, representatief stelsel, waarbij je gedwongen bent in coalities te regeren. Hierdoor krijgen politici het in de media moeilijk. Later maakte van Mierlo de analyse, dat op basis van het rapport van het SCP drie dingen kunnen worden geconcludeerd: ten eerste zijn mensen redelijk tevreden over hun persoonlijke situatie, ze leven in ene redelijke wel vaart. Ten tweede echter verlangen mensen naar ene betere maatschappij. Tegelijkertijd ten derde denken ze dat die er nooit zal komen. Dit is ene merkwaardige spagaat, die twee komen niet meer bij elkaar, en dat betekent dat mensen niet meer actief zijn in de publieke ruimte om die twee bij elkaar te brengen en een groot egoïsme volgt. De oplossing voor van Mierlo is zoveel mogelijk directe democratie. Je kunt over de concrete vormen discussiëren, maar dat is het doel waarnaar wij moeten streven. Bart Tromp is ene heel ander mening toegedaan. Hij deelt de analyse van Van Mierlo over het neo-liberalisme en de egoïstische tendens onder de Nederlands e bevolking, maar hij denkt dat paars een vergissing was. Hierdoor werden de politieke verschillen weggevaagd en hadden de mensen niets meer te kiezen en denken de mensen: het maakt toch niets uit. Hij analyseert de politieke geschiedenis van Nederland in de laatste 25 jaar als volgt. Eerst had je omstreeks 1981 wat Dürkheim anomie noemt, normloosheid, waarbij de politieke ontwikkelingen alle kanten konden opgaan. Van Mierlo merkte daarbij op dat we dan wel in het eindstadium van die ontwikkelingen zitten. (Hiervoor had je de periode van de polarisatie) Daarna is er volgens Tromp ene ontwikkeling in de richting van technocratie: de politieke verschillen verdwijnen, en alle partijen zouden met elkaar kunnen regeren. Paars is het hoogtepunt van de technocratie: alle politieke verschillen worden teruggebracht tot technische problemen. Van Mierlo zei, dat deze ontwikkeling naar technocratie al plaats vond in de tachtiger jaren. Overigens was er ook begin jaren zestig ene tijdperk van anomie. Dan krijgen we Fortuin en ontstaat ene nieuwe periode van anomie, waarvan we nu nog de nasleep ervaren. Tromp zoekt de oplossing van de legitimeringscrisis in de politiek, die iedereen onderschreef, in het weer inhoudelijk verschillen van de verschillende politieke partijen en niet in de verandering van de vorm. Hij noemde evenals Melkert een reden nl. dat meer directe democratie in het licht van de toenemende commercialisering van het dagelijks leven betekent, dat het nog meer alle kanten opgaat en dat in populistische tendensen de politiek nog meer wordt vercommercialiseerd, zie de Amerikaanse verkiezingen met de overheersende rol van de media, waar de campagne van Kerry 1 miljard dollar kost en het alleen nog maar circus is. Er hebben ook discussies tussen Tromp en Van Mierlo over dit onderwerp plaatsgevonden. Van Mierlo riposteert dat Tromp de politieke partijen wil veranderen, tegen hen wil zeggen: jullie moeten je beter gedragen, maar dat is tergen een hond zeggen dat hij geen biefstuk moet eten. De politieke partijen gedragen zich zo, omdat het systeem dat van hen vraagt. Als je de achterkamertjes politiek afschaft gaan mensen met elkaar telefoneren, en dan speelt het zich al helemaal buiten de publiciteit af. Van Mierlo wil de politieke verkiezing ‘zo direct mogelijk’. Helemaal direct kan echter volgens alle aanwezigen nooit. Politieke partijen kunnen in dit systeem niet veranderen. Een derde positie wordt ingenomen door Ad Melkert, die zegt dat er ene spanningsverhouding is tussen de stabiliteit en de duurzaamheid van de politieke verhoudingen en het op basis daarvan gevoerde beleid, waarbij er niet iedere drie of vier jaar weer iets totaal anders gaat gebeuren en anderzijds het streven naar zoveel mogelijk representativiteit. Iets wat je ook graag wilt. In dit kader zou het verstandig zijn wat drempels in te bouwen om de stabiliteit te vergroten. Ook Cohen erkende dat er een legitimiteitscrisis was, en dat “er op dit vlak wel iets moet gebeuren’. Het geheel stond onder leiding van Felix Rottenberg, die de forumleden vragen stelde.