Enige jaren geleden heeft de inmiddels overleden Ab Harrewijn het idee van ‘solidariteitskringen’ gelanceerd.
Een solidariteitskring houdt in, dat een groep van 8 a 10 mensen in een bepaalde buurt elkaar ondersteunt op het gebied van uitkeringen, werk, huur en huisbaas, etc. De solidariteitskring is er in principe niet op gericht een belangengroep in de traditionele zin te worden, d.w.z. er wordt een ruimte gehuurd, er wordt een spreekuur opgezet voor buurtbewoners door een kleine groep of namens een reeds bestaande organisatie en er komen besluitvormingsprocedures voor mensen, die formeel lid zijn van de organisatie. Dit betekent dus, dat deel uitmaken van een kring in principe slechts beperkte tijd vraagt. Je stapt niet meteen in een staande ‘organisatie’ waarvan de boekhouding moet worden bijgehouden, een begroting moet worden gemaakt, het spreekuur
draaiende gehouden, de bureauwerkzaamheden worden verricht zoals het aannemen van een telefoon, vergaderingen moeten worden gehouden over taakverdeling, etc. Wanneer in de buurt behoefte blijkt te bestaan aan bredere ondersteuning, of als mensen ‘van buiten’ de kring zich melden voor ondersteuning, wordt getracht een nieuwe kring op te zetten in samenwerking met reeds bestaande ‘staande’ organisaties die het initiatief ondersteunen. De solidariteitskringen zijn wel verbonden aan een stedelijke organisatie, bijvoorbeeld de Bijstandsbond en kunnen van de faciliteiten van die organisatie gebruik maken maar de kringen zijn in hoge mate autonoom, d.w.z. ze kunnen zelf procedures beginnen of brieven schrijven aan overheden, werkgevers, belastingen, politieke partijen etc. waarin het standpunt van de kring wordt verwoord zonder dat dit perse in
overeenstemming hoeft te zijn met een centraal standpunt of zonder dat hierover perse van te voren het bestuur van de organisatie waarmee ze samenwerken moet worden geraadpleegd. Kringen kunnen zich beperken tot onderlinge individuele begeleiding en steun, maar ze kunnen ook bijvoorbeeld een discussiebijeenkomst organiseren of een actie op touw zetten. Van de kringen maken buurtbewoners deel uit waarbij er een zekere afspiegeling moet zijn van de samenstelling van de bevolking in de buurt. Ook moeten een of enkele hoger opgeleiden deel uitmaken van de kring, die op de hoogte zijn of zich gemakkelijk op de hoogte kunnen stellen van allerlei regelingen en die bv formulieren kunnen invullen of de weg weten bij bepaalde instanties. In principe zijn individuen lid van een kring en geen vertegenwoordigers van organisaties, maar een combinatie van
beide is ook denkbaar. Niet alle kennis hoeft echter in alle kringen aanwezig te zijn. Er kan als het idee aanslaat een lijst van ‘ ingangsnummers’ van de verschillende kringen komen zodat men elkaar kan bellen en gebruik maken van elkaars deskundigheid. Ik zou dit idee van solidariteitskringen willen uitproberen. Wel zal een stuk van uitgangspunten moeten worden onderschreven door de verschillende kringen, waarbij ik denk aan de manier, waarop dat bij het wereld sociaal forum en het Europees sociaal forum ook geregeld is. Kunnen mensen ook tijdelijk deel uitmaken van een kring?
Overwegingen
De mensen organiseren zich niet in formele organisaties. Maar maken vaak wel dele uit van informele sociale netwerken, die inhouden dat buurtbewoners elkaar op de bovenomschreven manier al ondersteunen Bij veel mensen bestaat niet zozeer de behoefte aan incidentele spreekuurcontacten, maar aan permanente discussie over wat er moet gebeuren. Op het spreekuur van de bijstandsbond heb ik de ervaring, dat er een groep is, die jarenlang regelmatig het spreekuur bezoekt. Dit kan een gevolg zijn van het overheidsbeleid, maar ook van het ontbreken van bepaalde kennis en vaardigheden bij iemand. De overheid verandert voortdurend regels, etc.
Knelpunten
Er ontstaat een druk op de bestaande belangenorganisaties, eb hun beleid, d.w.z. er ontstaan ellenlange discussies over besluitvormingsprocedures etc. Ook kunnen verschillende kringen tegengestelde dingen gaan beweren, zodat eventuele overlegpartners geen idee hebben waar ze eigenlijk mee praten. De kringen zullen gefinancierd moeten worden.
Solidariteitskringen zijn eigenlijk een soort tussenvorm tussen een formele en een informele organisatie, waarbij getracht wordt van de voordelen van beide gebruik te maken. Maar het kan zijn, dat juist de nadelen van beide op de voorgrond treden.
enerzijds gaan mensen hangen op anderen, d.w.z. ze zijn er voortdurend op uit dat anderen hun problemen oplossen. Anderzijds kunnen mensen een overheersende rol gaan spelen en eenzijdig overheersen. Ook kan het zijn, dat het in de kringen niet (meer) klikt of er conflicten ontstaan.
Mensen zijn bang, anderen toe te laten in hun privéleven. Willen hun persoonlijke telefoonnummers niet geven en niet iedere dag gebeld worden door een dakloze die misschien voortdurend aan de deur komt, ik heb geen eten. Of een illegaal te eten geven. Hoe is dat bij telefooncirkels geregeld? Of bij buddyprojecten? Hoe is daar de begeleiding?
De organisatie van de solidariteitskringen is behalve bv de uitgangspunten die bij Porto Allegre gelden niet gebaseerd op een samenwerking op basis van een vooraf geformuleerd inhoudelijk standpunt c.q. analyse van de maatschappij, zoals bij vakbonden, politieke partijen en anarchistische affiniteitsgroepen. Wel kan er bij de kringen een verbinding gelegd tussen de individuele problemen die iemand heeft en discussie over meer structurele ontwikkelingen in de maatschappij.
Piet van der Lende