Reactie van de Bijstandsbond op een brief van wethouder Hennah Buyne aan de gemeenteraad d.d. 11-10-2007 over verplichtingen van klanten om een reintegratie- of sociale activeringstraject te volgen terwijl ze volledig afgekeurd zijn.
De Bijstandsbond heeft de publiciteit gezocht naar aanleiding van het feit, dat er het laatste half jaar steeds meer klanten van het DWI op het spreekuur komen met de klacht, dat ze volledig zijn afgekeurd en vrijgesteld van de sollicitatieplicht maar dat ze van de klantmanager van de Dienst Werk en Inkomen (DWI) toch allerlei verplichtingen krijgen opgelegd op het gebied van sociale activering (vrijwilligerswerk met behoud van uitkering) of reintegratie-trajecten. Wanneer de keuringsarts van mening was dat de klant ook niet belast kan worden met dergelijke verplichtingen deelt de klantmager vaak mee, dat hij of zij dit advies naast zich neerlegt en dat men toch een traject moet volgen. Bij veel met name psychatrische patienten levert dit evenals de strenge controles op het gebied van huisbezoeken e.d. vaak slapeloze nachten en extra psychische problemen op. Sommige mensen geven aan, weer een terugval te krijgen en dat zij extra hulp moeten zoeken om de vaak stekelige gesprekken met de klantmanagers aan te kunnen. Huisartsen laten weten, de laatste tijd steeds meer mensen met deze problematiek op het spreekuur te krijgen.
Deze zaken werden aan de orde gesteld in een artikel in Het Parool van 4 september, waarbij werd aangegeven dat sommige mensen door een (psychiatrische) stoornis de verplichtingen die worden opgelegd in het kader van sociale activering niet aankunnen, en dat begeleiding van en zorg voor deze mensen moet gebeuren door daartoe opgeleide deskundigen en niet door reintegratiebedrijven, die vaak de kennis niet in huis hebben voor de begeleiding van deze zeer specifieke groep. Tevens werd erop gewezen, dat de gemeente de verplichtingen naar burgers toe gaat uitbreiden door de invoering van verplichte inburgeringscursussen zoals in de Baarsjes gebeurt. Onze krtiek was, dat je niet iedereen zonder aanzien des persoons kunt proberen de straat op te trekken en dat de medische situatie niet kan worden genegeerd, daar komen ongelukken van.
Dit geldt ook voor de verplichte inburgeringscursussen in de ‘ prachtwijken’ van Ellen Vogelaar. De Bijstandsbond vreest een enorme toeloop van de zogeheten hopeloze gevallen, die met psychisch geweld de straat worden opgesleurd. Wij vinden dat mensonterend.
De wethouder heeft naar aanleiding van vragen in de gemeenteraad gereageerd in een brief aan die raad gedateerd 11 october. Teneur van de brief: het valt allemaal wel mee, we wijken slechts in uitzonderlijke gevallen af van het keuringsadvies, we willen niemand aan de kant laten staan, dan laat je de mensen pas echt in de steek. Daarom worden we steeds strenger, het denken over reintegratieverplichtingen van uitkeringsgerechtigden is aan het veranderen. ‘ Er is een politieke en maatschappelijke wens om de effectiviteit van de uitstroom naar werk fors te verhogen’.
De wethouder geeft in haar brief vervolgens echter aan, dat adviezen van keuringsartsen bijna altijd worden opgevolgd.
Onze ervaring is anders. Wij vinden dat de wethouder de gemeenteraad verkeerd heeft voorgelicht. Wanneer beroep wordt aangetekend tegen de beslissing om in gevallen, waar de keuringsarts adviseert geen verplichtingen op te leggen, toch sociale activeringsverplichtingen worden opgelegd stelt men in bezwaar dat het standaardbeleid is dat mensen in principe niet worden vrijgesteld van die verplichtingen. Slechts in uitzonderingsgevallen kan daarvan worden afgeweken. Het is dus precies andersom als de wethouder zegt. In beslissingen op bezwaar wordt altijd naar dit algemene beleid verwezen. Wij hebben een hele rij voorbeelden van casussen waarin mensen niet worden vrijgesteld ondanks het advies van de keuringsarts.
Citaten uit de werkvoorschriften 7.1.3:
‘In Amsterdam is er voor gekozen om met name ontheffing te verlenen van de actieve sollicitatieplicht. Van de verplichting om mee te werken aan aangeboden voorzieningen of aan een gesprek over of een onderzoek naar reïntegratiemogelijkheden wordt in beginsel geen ontheffing verleend. Wel moet bij het aanbieden van een voorziening rekening worden gehouden met de actuele mogelijkheden en belemmeringen van de klant.’.
Onlangs is de brief van de wethouder besproken in de commissie van de gemeenteraad. Daar heeft de wethouder gezegd, dat er voor de klanten altijd de mogelijkheid is, in bezwaar te gaan. Daarmee ontkent zij de problemen en maakt zij zich ervan af. Want dit geldt voor mensen waarvan de arts heeft gezegd: het is het beste, dat ze met rust gelaten worden’. Deze mensen worden dus toch gedwongen moeizame gesprekken en juridische procedures te beginnen, die erg lang kunnen duren. Bovendien worden deze mensen niet door het DWI op de hoogte gesteld van wat de uitslag van de keuring precies is. Dit staat niet in de beschikking die ze krijgen naar aanleiding van de keuring. Het advies van de artds wordt niet meegestuurd. Hoe moeten de mensen dan weten, dat ze een grote kans maken in eventuele beroepsprocedures een kans te maken?.
En als het in gesprekken met klantmanagers ter sprake komt zegt deze soms ene voudigweg: ‘ wij hebben de bevoegdheid van het advies van de keuringsarts af te wijken
En u toch verplichtingen op te leggen’ .
Tenslotte wijzen wij erop, dat wij in het artikel in Het Parool ook gesteld hebben, dat dezelfde knelpunten gelden voor de verplichte inburgeringscursussen voor mensen, die geen uitkering hebben. Hierover en over andere vergelijkbare verplichtingen wordt in de brief van de wethouder helemaal niet gesproken.
P. van der Lende
Bijstandsbond
Mr M. van Hoof
VHM advocaten